“Έφυγε” η σπουδαία Λαρισαία γλύπτρια αστικού τοπίου Νέλλα Γκόλαντα

Θλίψη έχει σκορπίσει στη Λάρισα η είδηση θανάτου της Λαρισαίας Νέλλας Γκόλαντα, της μοναδικής Ελληνίδας εικαστικού ή «γλύπτριας αστικού τοπίου», όπως αυτοπροσδιορίζεται, στης οποίας το έργο έχουν γίνει τόσες αναφορές σε ξένα πανεπιστημιακά βιβλία, περιοδικά αλλά και σε ακαδημαϊκά μαθήματα,

Συγκαταλέγεται στα «ιερά τέρατα» του χώρου της με αντίστοιχη ακτινοβολία που είχαν θαυμαστές της όπως ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης ή ο Οδυσσέας Ελύτης που είπε χαρακτηριστικά «αν δεν ήμουν ποιητής και ήμουν εικαστικός θα έκανα τέτοια έργα».

Η Νέλλα Γκόλαντα έχει σαφώς αφήσει ανεξίτηλο το καλλιτεχνικό της αποτύπωμα στη γενέθλια πόλη της, τη Λάρισα, με τις εικαστικές “επεμβάσεις” της στη Κεντρική πλατεία της πόλης, την πλατεία Ταχυδρομείου με τον Γλυπτό Ποταμό, όπως και την πεζοδρόμηση και σύνδεση του περιβάλλοντος χώρου στο μεγάλο Αρχαίο Θέατρο.

Η Γκόλαντα ήταν από τις ελάχιστες αν όχι η μοναδική Eλληνίδα καλλιτέχνης που έφερε τον τίτλο Γλύπτης Αστικού Τοπίου. Σπούδασε στην Χαρακτική, Τέχνη Ψηφιδωτού και Βιβλίου στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών (1965) και υπήρξε το πρώτο επίτιμο μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων Τοπίου (2008).

Από το 1972 τα έργα της στο δημόσιο χώρο έχουν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί σύμφωνα με ολιστική προσέγγιση, δίνοντας έμφαση στον εξανθρωπισμό του περιβάλλοντος χώρου και την άρση του αδιάφορου «τοπίου» των σύγχρονων μεγαλουπόλεων και αποτέλεσαν εφαλτήρια για την ανάπτυξη βιωματικών σχέσεων μεταξύ ανθρωπογενούς, φυσικού και ιστορικού Τοπίου.

Έργα της, «Κατοικημένα Γλυπτά Τοπία στο Δημόσιο Χώρο» όπως : «Η Κεντρική Πλατεία Φλοίσβου στο Παλαιό Φάληρο» (1976 – 1978) καθώς και η φυσική προέκτασή της προς τη μεριά της θάλασσας «Η Γλυπτή Προκυμαία Φλοίσβου» (1984 – 1986), To Γλυπτό «Θέατρο» του λατομείου Αιξωνής στο Δήμο Γλυφάδας (1984 – 1992), «Tο Πείραμα της Λάρισας – Ο Γλυπτός Ποταμός – Αναπτύσσοντας Κώδικες Νερών στο Κέντρο της Πόλης της Λάρισας» (1992 – 1998 & 2006), έτυχαν, από πολύ νωρίς, θερμής υποδοχής, τόσο στην Ευρώπη (Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα) όσο και αλλού (Ιαπωνία, Βραζιλία κ.α.), από εξειδικευμένες αρχιτεκτονικές εκδόσεις και ανακοινώσεις καθηγητών και κριτικών, καθώς διέκριναν σε αυτά πρώιμα στοιχεία του προβληματισμού, για το νέο τρόπο καλλιέργειας μέσω της τέχνης και διείσδυσης της στην καθημερινότητα των μεγαλουπόλεων.

Μαζί με την Αρχιτέκτονα Ασπασία Κουζούπη αποτέλεσαν, από το 1996, την ομάδα Γλυπτά Αρχιτεκτονικά Τοπία. Ανάμεσα στα πιο δημοσιευμένα έργα τους είνα : «Λατομεία Διονύσου : Ανοιχτό Μουσείο Παλαιάς Λατομικής Τέχνης» (1994 – 1997) (Φιναλίστ για το βραβείο Rosa Barba του 2000 στην 1^η Biennale Τοπίου της Βαρκελώνης), «Αττική Οδός – Δυτική Περιφερειακή Υμηττού – Επανίδρυση της διαταραγμένης σχέσης μεταξύ του Φυσικού και Ανθρωπογενούς Τοπίου κατά μήκος του ισχυρού οδικού έργου» (1999 – 2003 & 2005)(Φιναλίστ για το  European Prize for Urban Public Space του 2004), «Κεντρική Πλατεία Γλυφάδας» (2006 – 2008).

Η Γκόλαντα έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις διεθνώς και ιδιαιτέρως σε γνωστές Biennale όπως : στη Μεσογειακή Biennale του 1971 (Βραβείο με τα έργα της σειράς χαρακτικών “Ελληνικός Χώρος”), Biennale του Sao Paolo 1973 με τα χτιστά έργα της – “Προτάσεις για τον Eξανθρωπισμό του Δημόσιου Χώρου”, Μεσογειακή Biennale Αλεξάνδρειας 1983, 1^η Biennale Τοπίου Βαρκελώνης 1999, 3^η Biennale Τοπίου Βαρκελώνης 2003, 4^η Biennale Τοπίου Βαρκελώνης 2005, 10^η Biennale Αρχιτεκτονικής Βενετίας 2006, 6^η Biennale Τοπίου Βαρκελώνης 2010, 7^η Biennale Τοπίου Βαρκελώνης 2012, Triennale Μιλάνου.

Σε μία από τις τελευταίες της συνεντεύξεις στη LifO και στην Αργυρώ Μποζώνη η Νέλλα Γκόλαντα είχε δηλώσει:

«Αυτό που με ενοχλεί περισσότερο είναι να αγνοούμε το περιβάλλον όπου βρίσκεται ένα κτίσμα. Για να ηρεμήσει η ψυχή του ανθρώπου πρέπει να δημιουργείται ένα σύνολο. Για παράδειγμα, η Νέα Υόρκη δεν με ενοχλεί γιατί είναι ένα σύνολο. Τις πόλεις μας τις θεωρώ κατεστραμμένες, γι’ αυτό πιστεύω το ότι υπάρχουν λίγοι κοινόχρηστοι χώροι είναι πολύτιμο, γιατί δίνουν την ευκαιρία να αρθεί η αδιαφορία απέναντι στο περιβάλλον, που πλέον δεν θες να το ζήσεις, να το φροντίσεις. Αυτός είναι ο στόχος μου και μέσα από όλα τα έργα μου επιθυμώ να προωθήσω τη συμμετοχή και ένταξη του ανθρώπου στο περιβάλλον, στο πριν και το μετά, γιατί δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το νιώθεις μόνος, ξεκάρφωτος, ξεριζωμένος, όπως όταν μιλάμε για το παραλιακό μέτωπο και το αποκαλούμε «Ριβιέρα». Γιατί να το πούμε Ριβιέρα; Αυτό δηλώνει μια ξενομανία. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι πρόκειται για το μοναδικό αττικό τοπίο. Και με το Ελληνικό εκεί θα δοθεί η μάχη, θα χαλάσουν οι κλίμακες του ελληνικού τοπίου».